Anahtar Çıkarımlar:
- Kripto sözlüğünde madencilik, bilgisayar ekipmanı kullanarak bir blok zincirindeki işlemleri doğrulama ve karşılığında kripto para kazanma sürecidir.
- Madencilik, bir bilgisayarın Merkezi İşlem Birimi (CPU), grafik kartı veya Grafik İşlem Birimi (GPU) ya da Uygulamaya Özel Entegre Devre (ASIC) adı verilen özel ekipman kullanılarak gerçekleştirilir.
- Kripto para madenciliği, belirli bir algoritma kullanarak işlemleri doğrulamak için karmaşık aritmetik ve kriptografik işlemler gerçekleştirmeyi içerir. Birçok durumda madenciler madencilik havuzlarında güçlerini birleştirir.
- Madenciliğin kârlılığını etkileyen faktörler arasında algoritmalar, zorluk oranları, hashrate’ler ve ödül oranları yer almaktadır.
Kripto Blok Zincirleri Nasıl Çalışır?
Kripto madenciliğini anlamak için öncelikle blok zincirlerini anlamamız gerekir. Kripto para blok zincirleri, zincire bağlı bloklardan oluşan merkezi olmayan, halka açık bir defter tutarak çalışır (dolayısıyla ‘blok zinciri’ adı verilir). Bu bloklar, blok zincirine eklenmiş ve tahrifat, dolandırıcılık veya yetkisiz işlemleri önlemek için kriptografik olarak imzalanmış doğrulanmış ve onaylanmış işlemleri içerir. Eklenen her işlem, tüm blok zincirinin bütünlüğünü sağlamak için çeşitli yollardan biriyle doğrulanmalıdır.
Bunu sağlayan sisteme mutabakat mekanizması denir. Farklı mutabakat mekanizmalarına üç örnek olarak Proof of Work (PoW), Proof of Stake (PoS) ve Proof of Authority (PoA) verilebilir. Madenciler PoW ağlarında madencilik yapar.
Kripto Madenciliği Nedir?
Bu nispeten kolay gibi görünse de, işin zor kısmı henüz gelmemiştir. Madenciler, belirli bir hash algoritması kullanarak hedef hashi keşfederek bir blok zincirinin bir sonraki bloğunu bulmayı amaçlar.
Her kripto para PoW ağı belirli bir hashing algoritması kullanır. Bunu basitleştirmek için bir hashing fonksiyonu – geri döndürülemez bir şifreleme yöntemi – kullanılır. Mücver yapmayı düşünün: Yapması zor değil, ama patatese geri döndürmek imkansız. Benzer şekilde, hashlenmiş bir şifreli metin açık metne geri döndürülemez, ancak tüm olası açık metinler aynı şifreli metni üretip üretmeyeceklerini görmek için bir sıraya konulabilir.
Kripto madencileri, hash’i ‘kırmak’ ve bir sonraki bloğu çıkarmak için madencilik ekipmanlarını kullanarak bu zahmetli matematiksel denklemleri gerçekleştirirler. Genellikle ağın yerel coinlerinden bazıları şeklinde bir blok ödülü söz konusudur (örneğin, Bitcoin madencileri bitcoin veya BTC tokenlarından oluşan bir blok ödülü alırlar).
Hash’ler, Hashrate’ler ve Algoritmalar Hakkında Her Şey
Hash’i kırmak, hedef hash’e eşit veya daha az olan 64 basamaklı onaltılık bir sayı (bir hash) bulmaya çalışmayı içerir. Söz konusu hash bulmacasının çözümünü keşfeden ilk madenci, o blok içindeki blok ödüllerini toplayan kişidir. Ancak toplam hash gücü arttıkça, her bir madencinin hash’i bulma şansı azalır: Hashing gücü, ağa daha fazla madenci katıldığında ve/veya madencilik ekipmanı geliştiğinde artar.
Blok ödüllerine ek olarak madencilere, madencilik yaptıkları blok zincirlerinde ağ değişiklikleri ve iyileştirmelerle ilgili oy hakları da tanınır. Bu da madencilerin söz konusu blok zincirleri ve bunların gelecekteki gelişimi üzerinde bir dereceye kadar etkiye sahip olduğu anlamına gelmektedir. Oylama gücü bir madencinin hash gücü ile orantılıdır, yani bir madencinin hash gücü ne kadar yüksekse, oylarının ağırlığı da o kadar fazla olur.
Blok madencilerden biri tarafından çıkarıldıktan ve ağ üzerinde mutabakat sağlandıktan sonra, blok paketlenir ve mempool’daki (dağıtılmış bekleyen işlem kaydı) mevcut bekleyen işlemleri içerir. Süreç sonraki blok için devam eder.
Madenciler herhangi bir PoW ağının bel kemiğidir, güvenli ve çalışır durumda kalmasını sağlarken işlem defterini (blok zinciri) toplu olarak tutar ve tüm ek işlemleri doğrular. Proof of Work adı, madencilerin matematiksel problemleri çözmek için gerekli kriptografik fonksiyonları çalıştırarak ödüllerini kazanmak için ‘çalıştıklarını’ kanıtlamalarını ifade eder.
Kripto Madenciliği Zorluğu
Belirli bir ağdaki madencilerin sayısı ve işlem kapasitesi arttıkça, ağ madenciliği zorluğu da artar. Bazı durumlarda blok ödülü, belirli zaman aralıklarında gerçekleşen Bitcoin yarılanması gibi zaman içinde azalabilir.
Bu, madencilik gücü ile ödüllerin arz ve talebini dengelemek ve ağları yaşayabilir tutmak için önemlidir. Madencilik ödüllendirilmezse, ağda daha az madencinin çalışması muhtemeldir ve bu da ağın yaşayabilirliğini tehdit edebilir. Çok fazla madenci varsa, artan arzı ayarlamak için zorluk artacaktır ve bu böyle devam edecektir.
Üç Tür Kripto Madenciliği
Yıllar içinde blok zincirleri geliştikçe madencilik ekipmanları da gelişti. Madencilik ekipmanları aşağıdakilerden herhangi birini kullanabilir:
- Merkezi İşlem Birimi (CPU)
- Grafik İşlem Birimi (GPU)
- Uygulamaya Özel Entegre Devre (ASIC)
Merkezi İşlem Birimi (CPU) Madenciliği
Merkezi İşlem Birimi (CPU) madenciliğinde madenciler genellikle standart bir bilgisayar ve blok zincirinde madencilik yapmak için bilgisayarın CPU’sunu kullanan madencilik yazılımı kullanır. Genellikle, bir ağın zorluğu arttıkça, daha fazla CPU gücü gerekir, bu da daha üst düzey bir bilgisayar – ve bu süreçte daha fazla enerji tüketimi – gerektirir.
Bitcoin başlangıçta CPU madenciliği ile başladı. Ancak madencilik zorluğu arttıkça ve farklı zorluklarda farklı hash algoritmaları kullanan daha fazla blok zinciri ortaya çıktıkça, daha fazla işlem gücü gerekli hale geldi.
Grafik İşlem Birimi (GPU) Madenciliği
Grafik İşleme Birimleri (GPU’lar) çoğu bilgisayarda bulunan özel grafik kartlarıdır; videolarda, oyunlarda ve 3D modellerde grafik oluşturmak için kullanılırlar. Karmaşık grafiklerin oluşturulması genellikle çoğu standart bilgisayar uygulamasından çok daha fazla matematiksel işlem içerir.
Blockchain geliştiricileri, GPU’ların CPU’lara kıyasla daha iyi zaman ve enerji verimliliği ile paralel olarak daha karmaşık matematiksel işlemler gerçekleştirme yeteneğine çekildi.
GPU madenciliği yaygınlaştıkça, çoğu blok zinciri için CPU madenciliğinin tabutuna çivi çaktı – GPU madenciliğini tamamen önlemek için GPU’ya dirençli algoritmalara adapte olan birkaç özel durum dışında.
GPU madenciliği uzun yıllar boyunca blok zincirlerinde üstün geldi, ancak bu madencilik ‘silahlanma yarışının’ sonu değildi.
Uygulamaya Özel Entegre Devre (ASIC) Madenciliği
Birçok madenci, belirli bir amacı gerçekleştirmek için tasarlanmış ve özelleştirilmiş entegre devreler (veya çipler) olan Uygulamaya Özel Entegre Devrelere (ASIC’ler) yöneldi. Başka bir deyişle, çok özel işlemleri gerçekleştirmek için sıfırdan tasarlanmış bir donanımdır. Buna karşılık, CPU’lar ve GPU’lar çok sayıda amaç için kullanılabilen genel amaçlı çiplerdir.
ASIC’ler belirli bir işlev göz önünde bulundurularak tasarlanabildiğinden (örneğin, belirli bir hash algoritması kullanarak belirli bir coin madenciliği yapmak), CPU’lara ve GPU’lara kıyasla hem işlem gücü (hashrate) hem de enerji verimliliği açısından verimlilik avantajı sağlar.
Birkaç şirket belirli blok zincirleri için ASIC’ler geliştirdi. Ve beklenebileceği gibi, ASIC’ler belirli bir blok zincirinde madencilik yapmak için üretken hale geldiklerinde, CPU ve GPU madenciliği ekonomik olarak uygulanamaz hale geldi ve pratikte var olmaktan çıktı. Ancak bazı ağlar, endüstriyel sınıf ASIC madenci çiftlikleri tarafından ağın ele geçirilmesini önlemek için ASIC’lere direnecek değişiklikler yaparak madenciliği yalnızca standart CPU/GPU ekipmanlarıyla mümkün kılmıştır.
Ancak ASIC’lerin en büyük dezavantajı, çok özel amaca yönelik donanımlar olarak tasarlandıkları için esnek olmamalarıdır. Bir ağın algoritmasında veya yapısında yapılacak herhangi bir değişiklik, yazılım güncellemesinin bu tür değişikliklere uyum sağlayacağı CPU ve GPU madenciliğinin aksine, ASIC’leri potansiyel olarak kullanılmaz hale getirebilir.
Ayrıca, ASIC’ler gelişmeye devam ettikçe, yeni nesil ASIC’ler öncekilerle aynı miktarda enerji tüketirken sürekli olarak daha yüksek hash oranları sunmakta ve eski ASIC’lerin hızla eskimelerine neden olmaktadır.
Maden Havuzları ve Çiftlikleri Nasıl Çalışır?
Ana hatlarıyla belirttiğimiz gibi, madencilik genellikle pahalı ekipman, yüksek enerji tüketimi ve teknik zeka gerektiren kaynak yoğun bir operasyondur.
Blok zincirleri geliştikçe, madencilik daha zor hale geldi. Zaman içinde daha fazla madenci ağlara katıldıkça, herhangi bir madencinin tek başına bir blok bulma olasılığı istatistiksel olarak neredeyse imkansız hale geldi.
Böylece madencilik havuzları fikri doğdu; madenci grupları bir havuza katılarak gereken işi aralarında paylaşıyor ve havuzdaki hangi madencinin bir blok bulduğuna bakılmaksızın ödülleri paylaşıyorlar.
Bunu geniş bir alanda hazine avı yapan bir grup olarak düşünün. Grup lideri tüm alanı sektörlere ayırır ve her üyeye hazineyi araması için birkaç sektör verir. Sonunda, üyelerden biri hazineyi bulursa, hazine gruba ait olur ve aralarında paylaşılır.
Elbette bu grubun hazineyi ilk bulan grup olacağının garantisi yok, çünkü diğer rakip gruplar da oluşabilir. İstatistiksel olarak konuşmak gerekirse, 10.000 hazine avcısı varsa ve her biri tek tek arıyorsa, her hazine avcısının şansı 10.000’de 1’dir; oysa her biri 100 üyeli 100 grup oluşursa, her grubun hazineyi bulma şansı 100’de 1’dir ve bu hazine daha sonra grup üyelerine dağıtılır.
Bazı şirketler sonunda işleri bir adım öteye taşımaya karar verdi ve aynı yerde çalışan yüzlerce, bazen binlerce madencilik makinesine sahip endüstriyel ölçekli madencilik çiftlikleri kurdu. Ancak bu uygulama, hashrate’lerin büyük madencilik çiftliklerine sahip belirli ülkelerde konsolide olabilmesi nedeniyle blok zincirlerinin merkezileşmesi konusunda endişelere yol açmıştır.
Kripto Madenciliği Buna Değer mi?
Her madenci adayının aklındaki soru şudur: Buna değer mi? Madencilik ekonomisi – diğer faktörlerin yanı sıra – aşağıdakilerin dikkate alınmasını içerir:
Yatırım Getirisi (ROI)
Gerekli madencilik ekipmanının maliyeti gibi ilk sermaye harcamalarının geri kazanılması ne kadar sürer (özellikle bu ekipman yeniden kullanılamıyorsa)? GPU’lar oyun, 3D tasarım ve diğer birçok uygulama için yeniden tasarlanıp kullanılabilirken, ASIC’ler bu kadar esnek değildir.
Ayrıca, ilk yatırım veya ön maliyet geri kazanılmadan önce ekipmanın modasının geçme riski nedir?
Elektrik Maliyetleri
Enerji fiyatları, konuma ve güneş panelleri gibi ücretsiz kaynaklara erişime bağlı olarak önemli ölçüde değişir. Buna ek olarak, madencilik ekipmanı, enerji birimi başına hashrate birimi (örneğin, watt/saat başına terahash) ile ölçülen farklı enerji verimliliğine sahip olabilir. Bazı ticari madencilik faaliyetleri, üretilen fazla enerjiden faydalanabilecekleri enerji kaynaklarına (elektrik santralleri) daha yakın konumdadır.
Madencilik Zorluğu
Madenciliği yapılmak istenen blok zincirinin otomatik olarak ayarlanan değişken bir zorluk derecesi var mı? Ne sıklıkla ayarlanıyor: hashrate kullanılabilirliğine bağlı olarak her an mı yoksa belirli tarihlerde mi (örneğin, gelecekteki belirli bir tarihte zorluğun iki katına çıkması bekleniyor mu)?
Ödül Oranları
Ödül oranı nedir? Hashrate başına (ve daha sonra harcanan enerji birimi başına) ne kadar kazanılması bekleniyor? Ödül oranının yakında düşmesi bekleniyor mu?
Esneklik/Çok Yönlülük
Aynı kurulum birden fazla blok zincirinde madencilik yapmak için kullanılabilir mi? Bu yalnızca blok zincirleri aynı hashing algoritmasını paylaştığında mümkündür. Blok zincirinin PoW’dan başka bir alternatife ( Ethereum’un PoS’a ‘Birleşmesi’ gibi) geçmesi bekleniyor mu? Bu, o blok zincirinde madenciliğin sonu anlamına gelebilir.
Diğer Faktörler
Madencilik sermayesi (ekipman) ve işletme giderleri (enerji faturaları) genellikle fiat cinsinden ödenirken, ödüller genellikle kripto para birimi cinsinden ödenir ve bu da kripto para piyasası koşullarına ve dalgalanmalarına tabidir.
Son Sözler – Bitcoin Madenciliği Yapmaya Değer mi?
Kripto para madencileri, PoW blok zincirlerinin çalıştırılmasında, işlemlerin doğrulanmasında ve ağların güvenliğinin sağlanmasında çok önemli ve vazgeçilmez bir rol oynamaktadır. Madencilik yıllar içinde ekipman, zorluk, ödüller ve madencilik havuzlarının kullanımı da dahil olmak üzere teknikler açısından gelişmiştir. Birisi PoW ağında (Bitcoin gibi) her işlem gönderdiğinde, perde arkasındaki bir madenci ekipmanlarını ilgili işlemi doğrulamak ve bir sonraki bloğa dahil etmek için çok çalıştırır.
Durum Tespiti ve Kendi Araştırmanızı Yapın
Bu makalede listelenen tüm örnekler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Bu tür bilgileri veya diğer materyalleri yasal, vergi, yatırım, finans, siber güvenlik veya diğer tavsiyeler olarak yorumlamamalısınız. Burada yer alan hiçbir şey, Crypto.com tarafından herhangi bir madeni para, jeton veya diğer kripto varlıklarına yatırım yapmak, satın almak veya satmak için bir talep, öneri, onay veya teklif teşkil etmez. Kripto varlıkların alım satımından elde edilen getiriler, bulunduğunuz ülkede sermaye kazancı vergisi de dahil olmak üzere vergiye tabi olabilir.
Geçmiş performans, gelecekteki performansın garantisi veya öngörücüsü değildir. Kripto varlıkların değeri artabilir veya azalabilir ve satın alma fiyatınızın tamamını veya önemli bir miktarını kaybedebilirsiniz. Bir kripto varlığı değerlendirirken, mümkün olan en iyi kararı vermek için araştırma ve durum tespiti yapmanız çok önemlidir, çünkü herhangi bir satın alma işlemi tamamen sizin sorumluluğunuzda olacaktır.
